การปฏิรูปที่ดินภาคเกษตรกรรม : กรณีการจัดการที่ดินโดยโฉนดชุมชน ของหมู่บ้านแพะใต้ ต.หนองล่อง อ.เวียงหนองล่อง จ.ลำพูน

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ชุลีรัตน์ เจริญพร  

Abstract

 การปฏิรูปที่ดินภาคเกษตรกรรม : การจัดการโดยโฉนดชุมชนของหมู่บ้านแพะใต้ ต.หนอง ล่อง อ.เวียงหนองล่อง จ.ลำพูน เป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ ที่มีวัตถุประสงค์คือ 1) เพื่อศึกษา วิธีคิด กระบวนการ และระบบการจัดการที่ดินของ “โฉนดชุมชน” ในการแก้ปัญหาที่ดินในพื้นที่ ศึกษา และ 2) เพื่อศึกษาสถานการณ์เงื่อนไขสนับสนุน และขีดจำกัด ในการจัดการที่ดินในรูปแบบ โฉนดชุมชนของพื้นที่

ผลการศึกษาพบว่า จากปัญหาชาวหมู่บ้านแพะใต้ที่ได้ “เข้ายึดใช้ประโยชน์ในที่ดินที่ถูก ทิ้งร้าง” เมื่อประมาณปี พ.ศ. 2540 ในพื้นที่ที่แต่เดิมถือครองโดยชุมชน แต่บางส่วนถูกออกเอกสาร สิทธิ์โดยมิชอบ บางส่วนถูกทิ้งรกร้างจากปัญหาภาวะเศรษฐกิจตกต่ำและชาวชุมชนร่วมกันจัดการ การใช้ประโยชน์ในที่ดินในแนวทางโฉนดชุมชนใน 2 ด้านหลัก ๆ โดยคำนึงถึงประโยชน์ด้าน การเกษตรกรรมในการทำกิน เพื่อความมั่นคงในการถือครอง และยึดโยงความสัมพันธ์ในชุมชนไว้ โดยแบ่งพื้นที่ทำกินของชุมชนเป็น (1) ด้านพื้นที่ทำกิน ซึ่งถือครองสิทธิการใช้สำหรับชาวบ้าน ประมาณ 76 ครอบครัว จัดสรรเป็นแปลง ๆ ละประมาณ 1 ไร่ 2 งาน และ (2) พื้นที่ สาธารณประโยชน์ จัดสรรเป็นพื้นที่ป่าชุมชนของชาวบ้าน และพื้นที่ศาลเจ้าที่ของชุมชน จัดสรร ไว้สำหรับรองรับการเป็นครอบครัวขยาย และเป็นพื้นที่ทางวัฒนธรรมทางสังคมร่วมกัน โดยกรรมสิทธิ์ที่ดินยังเป็นของภาครัฐที่สนับสนุนให้สินเชื่อ จัดซื้อที่ดินให้ ปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐาน ให้เหมาะสมกับการประกอบอาชีพเกษตรกรรม และสนับสนุนการเพิ่มศักยภาพในการผลิต การตลาดให้ชุมชนได้ใช้ประโยชน์ตามแผนการใช้ประโยชน์ที่ชุมชนกำหนดไว้ ซึ่งเป็นการจัดการ แก้ปัญหาร่วมกันระหว่างภาครัฐ ชุมชน และสังคมที่ยั่งยืน

อย่างไรก็ดี ความยั่งยืนของการดำเนินการโฉนดชุมชนในพื้นที่ ยังต้องขึ้นอยู่กับ ความเข้มแข็งขององค์กรชุมชนที่กำกับ ควบคุมกติกาของพื้นที่ กองทุนสนับสนุนด้านเกษตรกรรม สำหรับเกษตรกร ที่รัฐต้องสนับสนุน รองรับ และการสนับสนุน และความเข้าใจในปัญหาจาก ภาคประชาสังคม ในขณะที่การเพิ่มขึ้นของประชากรในพื้นที่ เช่น การรองรับของครอบครัวขยาย ที่จะเกิดขึ้น และขีดจำกัดของที่ดินในการรองรับที่จัดสรรให้แต่ละครอบครัวไม่เพียงพออาจเป็น เงื่อนไขที่อาจทำให้โฉนดชุมชนไม่มั่นคงในอนาคต

Keyword :

Download :  PDF Full Text